กรณีศึกษา โรงงานอิชิตัน ในมุมตัวเลขการผลิต กำไรเฉลี่ย ขวดละบาท กำไรทั้งบริษัท หลัก 1,000 ล้าน

บริษัท อิชิตัน กรุ๊ป จำกัด (มหาชน) ปี 2567 รายได้ 8,671 ล้านบาท กำไร 1,306 ล้านบาท

และในปี 2567 ที่ผ่านมา โรงงานของ อิชิตันกรุ๊ป มีไลน์การผลิตเครื่องดื่มทั้งหมด 7 ไลน์ผลิต
และทั้งปี สามารถผลิตเครื่องดื่มส่งขายได้ประมาณ 1,140 ล้านขวด

แต่ในจำนวนนี้ คิดเป็นอัตราการใช้กำลังการผลิตเพียง 76%
ของกำลังการผลิตทั้งหมด 1,500 ล้านขวดต่อปี

แล้วถ้าเราลองเอากำลังการผลิตที่ 1,500 ล้านขวด มาหารเป็นต่อวันดู

จากที่ คุณตัน ภาสกรนที เจ้าของอิชิตันกรุ๊ป เคยให้สัมภาษณ์ในรายการ THE BRIEFCASE ของ ลงทุนแมน

ใน 1 ปี เครื่องจักรผลิตชาพร้อมดื่มอิชิตัน จะทำงาน 360 วัน
เท่ากับว่าใน 1 ปี เครื่องจักรมีวันหยุดเพียง 5 วันเท่านั้น

นั่นก็เท่ากับว่า ใน 1 วัน อิชิตันสามารถผลิตเครื่องดื่มได้ เท่ากับ 1,500 ล้านขวด / 360 วัน = 4,170,000 ขวดต่อวัน

ทีนี้ ถ้าเราลองเอากำลังการผลิตต่อวัน มาหารเป็นรายชั่วโมง รายนาที และรายวินาที
- ใน 1 ชั่วโมง โรงงานอิชิตัน ผลิตเครื่องดื่มได้ 174,000 ขวด
- ใน 1 นาที โรงงานอิชิตัน ผลิตเครื่องดื่มได้ 2,900 ขวด
- ใน 1 วินาที โรงงานอิชิตัน ผลิตเครื่องดื่มได้ 48 ขวด

หมายความว่า ถ้าโรงงานอิชิตัน ผลิตได้แบบเต็มกำลัง 100%
ทุก ๆ 1 วินาที ก็จะสามารถผลิตได้ถึง 48 ขวด

แต่ตลอดทั้งปี 2567 โรงงานอิชิตัน ใช้อัตราการใช้กำลังการผลิตเพียง 76%

เท่ากับว่าทุก ๆ 1 วินาที จะมีเครื่องดื่มออกมาจากไลน์ผลิตของโรงงานอิชิตัน ทั้งหมด 48 ขวดต่อวินาที x อัตรากำลังการผลิต 76% = 37 ขวด

ซึ่งแน่นอนว่า วิธีที่จะผลิตให้เครื่องดื่มออกมาในระดับวินาทีละหลายสิบขวดนั้น แทบจะเป็นไปไม่ได้เลย
ถ้าไม่มีการนำเครื่องจักรอัตโนมัติ และระบบสายพานลำเลียง เข้ามาใช้ในการผลิตแทบจะทั้งหมด

โดยคุณตัน เคยให้สัมภาษณ์ว่า มองเห็นเรื่องนี้มาตั้งแต่ 14 ปีก่อนแล้ว ว่าต่อไปสายพานการผลิต จะถูกผลิตด้วยระบบอัตโนมัติแทบจะทั้งหมด

เมื่อเห็นอย่างนั้น คุณตัน ก็เลยเลือกใช้เงินลงทุนก้อนแรก ประมาณ 3,000-4,000 ล้านบาท
สร้างโรงงานชื่อ อิชิตัน กรีน แฟคทอรี
โดยนำระบบอัตโนมัติมาใช้ในการผลิตทั้งหมด และมีพนักงานในโรงงานเพียง 300 คน

ซึ่งในยุคนั้น การนำระบบอัตโนมัติมาใช้แบบนี้ ยังไม่มีโรงงานไหนทำ มีที่โรงงานนี้เป็นที่แรก
โดยพนักงานในโรงงาน ส่วนใหญ่ก็จะเป็นงานที่จำเป็นต้องใช้คนจริง ๆ

อย่าง วิศวกร เช่น Industrial Engineer, Automation Engineer, ช่างซ่อมบำรุง พนักงาน R&D
และพนักงานหน้าไลน์ผลิตที่จำเป็นต้องใช้คนอยู่บ้าง เช่น พนักงานในกระบวนการสกัดชา

สำหรับขั้นตอนการผลิตเครื่องดื่ม ก็จะมี 4 ขั้นตอนหลัก ๆ
นั่นคือ การสกัดชา การปรุงรสชาติ การบรรจุขวด และการควบคุมคุณภาพ

เริ่มจากการสกัดชา โดยใบชาจะถูกลำเลียงเข้าหม้อต้ม
ด้วยระบบควบคุมอุณหภูมิที่ทันสมัย หลังจากนั้น ก็จะทำให้ใบชานั้นเย็นและทิ้งไว้ให้ตกตะกอน

เมื่อสกัดเป็นน้ำชาได้แล้ว ชาก็จะถูกนำไปปรุงรสชาติด้วยส่วนผสมต่าง ๆ เช่น น้ำผึ้ง น้ำตาลทราย
โดยตั้งแต่ขั้นตอนการต้ม และผสมส่วนผสม ก็จะถูกทำในระบบปิดทั้งหมด

และหลังจากนั้น ก็จะนำชาที่พร้อมดื่มแล้วไปบรรจุใส่ขวด แล้วติดสลาก

โดยทุกกระบวนการผลิต จะต้องผ่านการตรวจสอบคุณภาพ หรือ QC
ก่อนที่จะนำไปแพ็กใส่กล่องเข้าสู่โกดังสินค้า

ซึ่งการเดินทางจากวัตถุดิบตั้งต้น จากใบชา แล้วลำเลียงสายพาน
ไปสู่การแพ็กเกจจิงเป็นกล่องเก็บในโกดังสินค้า ก็จะใช้เวลาเพียง 2 ชั่วโมงเท่านั้น

ซึ่งในโรงงานอิชิตัน ก็จะมีไลน์ผลิตด้วยกระบวนการต่าง ๆ เหล่านี้ทั้งหมด 7 ไลน์

โดยเครื่องจักรอัตโนมัติของแต่ละไลน์ จะมีกำลังการผลิตอยู่ที่ 600 ขวดต่อนาที
หมายความว่าใน 1 วินาที จะมีเครื่องดื่มออกจากไลน์ผลิต 10 ขวด

โดยที่ผ่านมาเครืออิชิตัน ได้ลงทุนสร้างโรงงานและเครื่องจักรอัตโนมัติไปแล้วกว่า 8,000 ล้านบาท
มีค่าเสื่อมราคา จากเครื่องจักรและอุปกรณ์การผลิตอัตโนมัติ ปีละกว่า 500 ล้านบาท

ซึ่งถ้าดูจากตัวเลขค่าเสื่อมราคา หลายคนก็อาจมองว่ามันเยอะมาก ๆ

แต่ถ้าเราลองไปเปรียบเทียบด้วย ปริมาณการผลิต ที่เครืออิชิตันสามารถผลิตได้ดู

อย่างเช่น
ในปี 2567 เครืออิชิตัน หักค่าเสื่อมราคาโรงงานและเครื่องจักรอัตโนมัติ ไป 551 ล้านบาท
และเครืออิชิตัน สามารถผลิตเครื่องดื่มได้ประมาณ 1,140 ล้านขวด

นั่นหมายความว่า ต้นทุนค่าเสื่อมราคาโรงงานและเครื่องจักรอัตโนมัติ ของเครืออิชิตัน
ก็จะอยู่ที่ 551 ล้านบาท / 1,140 ล้านขวด หรือเพียง 0.48 บาทต่อขวดเท่านั้น

หรือเท่ากับว่าทุก ๆ เครื่องดื่มอิชิตัน 1 ขวด ก็จะมีต้นทุนค่าเสื่อมราคาอยู่ในนั้นเพียง 48 สตางค์

ซึ่งเคสนี้ ก็เป็นตัวอย่างของ Economies of scale ที่ถึงแม้ว่า จะมีการลงทุนในระดับหลายพันล้านบาท ในเครื่องจักรอัตโนมัติ

แต่เมื่อเราเอาเครื่องจักรอัตโนมัตินั้น ไปทำการผลิตทีละจำนวนมาก ๆ เป็นเวลานานหลาย ๆ ปี

ต้นทุนค่าเครื่องจักรและอุปกรณ์ ที่สะท้อนออกมา ในรูปแบบค่าเสื่อมราคาต่อหน่วยการผลิตนั้น
ก็จะลดเหลือน้อยมาก ๆ

ทีนี้ เราลองไปดูกัน ว่าเครื่องดื่มอิชิตัน 1 ขวด น่าจะมีกำไรเท่าไร ?

เพื่อตอบคำถามนี้ เราต้องหาราคาขาย เฉลี่ยต่อขวดก่อน

ทั้งปี 2567 เครืออิชิตัน มีรายได้จากยอดขายเครื่องดื่ม อยู่ที่ 8,594 ล้านบาท
และทั้งปี สามารถผลิตเครื่องดื่มได้ 1,140 ล้านขวด

เท่ากับว่าปี 2567 ราคาขายเครื่องดื่ม เฉลี่ยต่อขวดอยู่ที่ 8,594 ล้านบาท / 1,140 ล้านขวด = 7.5 บาทต่อขวด

ซึ่งต้องหมายเหตุว่า ราคานี้ เป็นราคาเฉลี่ยต่อขวดที่อิชิตันขายให้คู่ค้า เช่น ร้านค้า ร้านสะดวกซื้อ ซูเปอร์มาร์เก็ต ไปจัดจำหน่ายต่อ อิชิตันเป็นโรงงานผลิต ไม่ได้จัดจำหน่ายเอง

ทีนี้ ถ้าเราลองเอาแว่นขยายไปส่องดูที่ ต้นทุนขาย Cost Of Goods Sold (COGS)

ต้นทุนขาย (COGS) เมื่อเทียบกับรายได้จากการขาย ทุก ๆ 100 บาท ของอิชิตัน กรุ๊ป ในปี 2567
- วัตถุดิบ และวัสดุสิ้นเปลือง 45.5 บาท
- ค่าเสื่อมราคาและค่าตัดจำหน่าย 6.4 บาท
- ค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับพนักงาน 2.2 บาท
- ค่าสาธารณูปโภค (เชื้อเพลิงแก๊ส, ไฟฟ้า, ประปา) 4.1 บาท
- ค่าใช้จ่ายในการขนส่ง 0.4 บาท
- อื่น ๆ 15.7 บาท

รวม ๆ แล้วรายได้ทุก ๆ 100 บาท จะมีต้นทุนขายรวมทั้งหมด 74.3 บาท
คิดเป็นกำไรขั้นต้น อยู่ที่ 25.7 บาท

เท่ากับว่า ถ้าคิดต้นทุนขายเป็นต่อขวด จากราคาขายส่งเฉลี่ยขวดละ 7.5 บาท
เมื่อหักต้นทุนขายแล้ว ก็จะคิดเป็นกำไรขั้นต้น เฉลี่ยขวดละ 1.9 บาท

และเมื่อเราลองเอากำไรขั้นต้นไปหักด้วยค่าใช้จ่ายอื่น ๆ ด้วย เช่น
ค่าใช้จ่ายในการขายและบริหาร ค่าใช้จ่ายด้านการตลาด ดอกเบี้ยจ่าย และภาษีเงินได้
แล้วคิดเป็นกำไรสุทธิ เฉลี่ยต่อขวด

จะเห็นว่า เครืออิชิตัน จะทำกำไรจากการขายเครื่องดื่ม เฉลี่ยขวดละ 1.1 บาท

แต่เมื่อเอากำไรเฉลี่ยต่อขวด คูณจำนวนขวดที่ผลิตได้ 1,140 ล้านขวด
และรวมจากกำไรอื่น ๆ

ทำให้ทั้งปี 2567 บริษัท อิชิตัน กรุ๊ป จำกัด (มหาชน) มีกำไร 1,306 ล้านบาท เลยทีเดียว..

References
- รายงานประจำปี 2567 บมจ.อิชิตัน กรุ๊ป
- Ichitan Opportunity Day 2024